افقی روشن برای قلب تپنده تئاتر استان‌ها
رسیدن به خودکفایی و اجرای مستمر هدف مجموعه‌های تئاتر شهر است
هنرمندان و مدیران تئاتری، راه‌اندازی تئاتر شهر در شهرستان‌ها را طرحی موفق تلقی کردند و خواستار حمایت بیشتر مسئولان در راستای رشد و توسعه این مجموعه‌ها شدند.
مهسا مقدم: داشتن مکانی ثابت برای اجرای مستمر و دائمی تئاتر، دغدغه اصلی هنرمندان شهرستان است تا با خیالی آسوده‌تر به فکر اجرای یک اثر نمایشی باشند. طرح راه‌اندازی تئاتر شهر در شهرستان‌ها از اواخر سال 90 تصویب شد و در پی این اقدام، هشت استان صاحب تئاتر شهر شدند. حال که چند سالی از تصویب راه اندازی تئاتر شهر می‌گذرد باید ببینیم عاقبت این طرح به کجا رسید و مدیران و هنرمندانی که در جریان راه‌اندازی این مجموعه‌ها بودند و تجربه اجرا در این سالن ها را داشتند؛ تئاتر شهر را به لحاظ کیفی، موقعیت مکانی، جذب تماشاگر و کمی‌ها و کاستی‌ها چگونه می‌بینند.
به همین بهانه سایت ایران تئاتر با قادر آشنا مدیرکل سابق مرکز هنرهای نمایشی، وحید لک مدیر سابق هماهنگی امور استان‌ها، اتابک نادری مدیر هماهنگی امور استان‌ها، رضا صابری هنرمند پیشکسوت تئاتر مشهد، یعقوب صدیق جمالی کارگردان فعال در آذربایجان شرقی، کیانوش بهروزپور رییس انجمن هنرهای نمایشی استان همدان، ابراهیم شریفی معاون هنری مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان البرز، الله‌قلی نظری رییس انجمن هنرهای نمایشی استان گلستان، رضا گشتاسب رییس انجمن هنرهای نمایشی استان کهکیلویه و بویر احمد، علی روحی رییس انجمن هنرهای نمایشی شهر مشهد گفت و گو کردیم.
تئاتر شهر فرصتی برای ارائه توانمندی هنرمندان
قادر آشنا مدیرکل سابق مرکز هنرهای نمایشی که در دوره مدیریت او، طرح راه اندازی تئاتر شهر تصویب شد، گفت: «بخش قابل توجهی از هنرمندان تئاتر، متعلق به شهرستان هستند بنابراین در دوره‌ای که مدیریت مرکز هنرهای نمایشی را بر عهده داشتم، طرح راه اندازی مکانی مناسب برای هنرمندان هر شهرستان را به طور جدی پیش بردم.»
وحیدلک مدیر سابق هماهنگی امور استان‌ها درباره روند راه اندازی مجموعه تئاتر شهر در شهرستان‌ها توضیح داد: « طرح حمایت از تاسیس تئاترشهر اواخر سال 90 و اوایل سال 91 در مراکز استان‌های کشور از سوی معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران ابلاغ شد و استان‌ها موظف شدند تا فضای مناسب برای راه اندازی تئاتر شهر استان را بررسی و شناسایی کنند.»
او ادامه داد: «نیمی از استان‌های کشور متقاضی این طرح بودند و در نهایت پس از شناسایی و بررسی کیفیت سالن‌ها، هشت استان دارای تئاتر شهر شدند. این مجموعه‌ها باید استاندارد سالن‌های حرفه‌ای از جمله تجهیز یک سالن اصلی و حداقل یک پلاتو، رختکن، اتاق گریم، فضایی برای نمایشگاه عکس و پوستر نمایش‌ها را می‌توانستند فراهم کنند.»
یعقوب صدیق جمالی کارگردان فعال در تئاتر آذربایجان شرقی گفت: «مجموعه تئاتر شهر آذربایجان شرقی، مرداد 92 در شهر تبریز افتتاح شد و به صورت مستمر نمایش‌های متعددی را به روی صحنه برده است.»
علی روحی رییس انجمن هنرهای نمایشی شهر مشهد با اشاره به اینکه تئاتر شهر مشهد یکی از فعال‌ترین سالن‌های نمایشی در سطح کشور است، گفت: «این مجموعه سال 91 با یک سالن اصلی و یک تالار بلک باکس افتتاح شد که خوشبختانه از همان ابتدا، به طور مستمر فعال بوده و فرصتی برای بسیاری از هنرمندان شهر مشهد فراهم کرده است تا بتوانند توانمندی‌های خود را به نمایش بگذارند.»
ابراهیم شریفی، معاون هنری مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان البرز با اشاره به اینکه تئاتر شهر کرج فعال و پویاست، گفت: «ظرفیت و توان بالای هنرمندان تئاتر استان البرز به‌ویژه در این چند سال اخیر کاملاً مشهود شده است و در طول سال به صورت مستمر، آثار قابل توجهی را به صحنه می‌آورند. تئاتر شهر کرج با سه سالن میزبان بخشی از فعالیت‌های این هنرمندان می‌شود. این مجموعه از دی 91 افتتاح شد و تولیدات نمایشی استان البرز را افزایش داد.»
الله‌قلی نظری، رییس انجمن هنرهای نمایشی استان گلستان با اشاره به اینکه دو سالن مجموعه تئاتر شهر گرگان، در سراسر سال، شاهد اجرای نمایش هستند، گفت: «تالارهای اصلی و بلک باکس نگاه، میزبان نمایش‌ها هستند و سالن اندیشه این مجموعه برای برگزاری کارگاه‌های آموزشی و تمرین‌های تئاتر استفاده می‌شود. با احتساب نمایش‌هایی که در جشنواره‌های مختلف در این مجموعه به اجرا در‌آمده‌اند؛ ما امسال میزبان 179 اثر نمایشی در تئاتر شهر گرگان بوده‌ایم.»
کیانوش بهروزپور رییس انجمن هنرهای نمایشی استان همدان گفت: «بیش از دو سال از افتتاح تئاتر شهر استان می‌گذرد و در این مدت، این مجموعه فعال و پویا بوده و به طور مستمر در دو سالن اجرا و پلاتوی خود، نمایش‌هایی را روی صحنه برده است.»
رضا گشتاسب رییس انجمن هنرهای نمایشی استان کهکیلویه و بویر احمد عنوان کرد: «طرح راه اندازی تئاتر شهر بسیار اتفاق امیدوار کننده‌ای برای تئاتر شهرستان‌ها است تئاتر شهر استان ما سال 91 تاسیس شد، اما متاسفانه به دلیل کمبود منابع مالی ادامه این پروژه متوقف شد. باید هر چه زودتر فکری برای این مجموعه کنیم تا این ساختمان تبدیل به متروکه نشود.»
ایجاد اجراهای مستمر هدف اصلی تئاتر شهر است
اتابک نادری مدیر هماهنگی امور استان‌ها درباره ادامه طرح راه اندازی تئاتر شهر در شهرستان‌ها بیان کرد: «لازمه پیشرفت و توسعه تئاتر در شهرستان، وجود تئاتر شهر در هر استان است. در ابتدا هدف ما راه اندازی تئاتر شهر در مراکز استان‌ها است و در قدم بعدی برای داشتن تئاتر در شهرهای دیگر نیز برنامه ریزی خواهیم کرد.»
صدیق جمالی با اشاره به اینکه استقبال تماشاگران روند رو به رشدی را طی می کند، ادامه داد: «باید به همت معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد و مرکز هنرهای نمایشی، مشکلات مالی را از سر راه تئاتر شهر شهرستان‌های مختلف برداریم زیرا این مجموعه از پتانسیل بالایی برای جذب مخاطب برخوردار است و تنها نیاز به حمایت دارد.»
صابری که نمایش «ما همه اهل یک محله‌ایم» را در سالن اصلی تئاتر شهر مشهد به اجرا در آورده است، گفت: «تئاتر شهر مشهد به لحاظ امکانات و تجهیزات، تفاوت‌های عمیقی با تئاتر شهر تهران دارد؛ اما در حال حاضر تنها سالن فعال مشهد است که در سراسر سال اجرا دارد و می‌تواند با توجه به شرایط فعلی سایر سالن‌ها، نیاز هنرمندان تئاتر این استان به مکان اجرا را برطرف کند.»
روحی با بیان اینکه مجموعه تئاتر شهر مشهد با کمک مالی اداره کل هنرهای نمایشی راه اندازی شد، ادامه داد: «با حمایت اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی، این مجموعه توانست روی پای خود بایستد و در حال حاضر از طریق گیشه درآمدزایی می‌کند و با سیستمی خودگردان و بدون حمایت دولتی اداره می‌شود.»
شریفی با اشاره به پاره‌ای از مشکلات ادامه داد: «ایده راه‌اندازی تئاتر شهر در شهرستان‌ها بسیار مثبت بود، نتایج خوبی به دنبال داشت و با استقبال خوب هنرمندان روبرو شد؛ اما باید برای تاثیرگذاری بیشتر این طرح، زیر ساخت‌های مناسبی هم برایش در نظر گرفت.»
نظری با تاکید بر‌این‌که این مجموعه به لحاظ فنی و تجهیزات از سالن‌های حرفه‌ای تئاتر در سطح کشور محسوب می‌شود و تنها از نظر ساختمانی نیاز به توجه دارد، ادامه داد: «ساختمانی که در حال حاضر به عنوان تئاتر شهر استان گرگان به کار گرفته می‌شود؛ حدود 30 سال از قدمتش می‌گذرد که امیدواریم با حمایت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان و مرکز هنرهای نمایشی، مورد بازسازی قرار بگیرد تا ما بتوانیم سالن اندیشه را هم برای اجرای تئاتر آماده کنیم.»
کیانوش بهروزپور درباره روند ساخت و افتتاح مجموعه تئاتر شهر همدان توضیح داد: «در ابتدا برای ساخت این مجموعه و تامین هزینه‌ها، تفاهم‌نامه‌ای میان اداره‌کل فرهنگ و ارشاد استان همدان و مرکز هنرهای نمایشی منعقد گردید. قسط اول ساخت این مجموعه نیز برای ما واریز شد، اما ادامه پروژه از طریق اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان پیش رفت و تئاتر شهر آماده شروع فعالیت شد.»
او با اشاره به اینکه مجموعه تئاتر شهر همدان در موقعیت مکانی مناسبی قرار گرفته است، ادامه داد: «سایر سالن‌های نمایشی که در استان همدان وجود دارند، به دلیل قرار نگرفتن در مکانی مناسب، با استقبال خوبی مواجه نمی‌شوند؛ اما خوشبختانه تئاتر شهر علاوه بر موقعیت جغرافیایی مناسب، تا حدود زیادی استانداردهای یک سالن نمایشی را دارد و این ویژگی‌ها، استقبال تماشاگران از نمایش‌های روی صحنه را به همراه داشته است.»
رییس انجمن هنرهای نمایشی استان کهکیلویه و بویر احمد عنوان کرد: «تئاتر به عنوان ملزومات برای ایجاد ارتباطات فکری هنرمند و مخاطب است اما استان ما موفق نشده تا تولیداتی را برای اجرا در تئاتر شهر آماده کند؛ ما نیازمندیم تا هنرمندان شناخته شده‌ای را برای اجرای نمایش به استان خود دعوت کنیم اما این اقدام، مستلزم داشتن بودجه و محلی برای اسکان گروه‌ها است.»
لک با تاکید بر اینکه دلیل راه اندازی این طرح، داشتن پایگاه دائمی تئاتر برای شهرستان‌ها بود، اظهار کرد: «بخشی از تعهدات مالی این طرح بر عهده معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد بود و قرار بر این شد تا بخشی از این تعهدات به استان ها پرداخت شود و تصویه حساب کامل، بستگی به روند اجرایی شدن راه اندازی تئاتر شهر در استان داشته باشد؛ بنابراین بعضی از استان ها نتوانستند این انسجام را حفظ کنند و مبلغ به طور کامل به آنها پرداخت نشد.»
قادر آشنا درباره مکان راه اندازی تئاتر شهر استان‌ها توضیح داد: «ضرورت اجرای تئاتر در شهرستان‌ها، در اختیار داشتن مکانی مناسب است؛ بنابراین تصمیم گرفتیم این مشکل را با همکاری معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد از سر راه هنرمندان برداریم. از ابتدای این طرح نیز قرار نبود مکانی برای تئاتر شهرها ساخته شود زیرا می‌خواستیم از منابع ظرفیت های شهرستان‌ها بهره بگیریم و تنها هزینه بازسازی و تعمیر را بپردازیم.»
استقبال از آثار نمایشی و خودکفایی تئاترشهرها
قادر آشنا با اشاره به اینکه هدف از راه اندازی تئاتر شهر ها، استقرار گروه‌ها و داشتن اجرای عمومی بود، ادامه داد: « طی مدت زمان کوتاه هشت استان صاحب تئاتر شهر شدند و که برخی از آنها اراده بیشتری داشتند و توانستند حتی تئاتر شهر را به درآمدزایی و اجرای مستمر و موفق برسانند.»
رضا صابری، هنرمند پیشکسوت تئاتر با اشاره به اینکه مجموعه تئاتر شهر مشهد، در نقطه طلایی این شهر واقع شده است، گفت: «آرزوی 50 ساله من بود که روزی تئاتر مشهد صاحب گیشه شود و تماشاگران از نمایش‌ها، با خرید بلیت استقبال خوبی کنند که خوشبختانه در این سه سال اخیر در تئاتر شهر این اتفاق رخ داده است.»
صدیق جمالی درباره مشکلات تئاتر تبریز می‌گوید: «تئاتر شهر قلب تپنده تئاتر هر شهرستان محسوب می‌شود، ما باید تلاش کنیم تا بتوانیم تماشاگران تئاتر را تبدیل به مخاطبان دائمی تئاتر کنیم. بزرگترین مشکل تئاتر در تبریز، اجرای نمایش های مقطعی و ناپیوسته بود که با راه اندازی تئاتر شهر این مشکل از سر راه برداشته شد و ما در سه سالن مجموعه تئاتر شهر تبریز به طور مستمر اجرای تئاتر داریم.»
شریفی درباره موقعیت مکانی تئاتر شهر استان البرز توضیح داد: «مجموعه تئاتر شهر به دلیل نداشتن زیرساخت مناسب در کرج، نتوانست در مرکز شهر قرار بگیرد تا دسترسی عموم مردم به این مجموعه راحت باشد. اگر در سال‌های آینده شرایطی فراهم شود تا بتوان تئاتر شهر را به مرکز شهر منتقل کرد، در قدم‌های بعدی می‌توانیم به جذب مخاطبان دائمی تئاتر نیز فکر کنیم.»
رییس انجمن هنرهای نمایشی استان گلستان بیان کرد: «قرار گرفتن این مجموعه با گنجایش مناسب در مرکز شهر، دسترسی شهروندان در مناطق مختلف را به تئاتر شهر گرگان آسان کرده است.»
تماشاگرانی ثابت وضعیت کنونی برخی استان‌ها و افق استان‌های دیگر
صدیق جمالی درباره پتانسیل شهر تبریز برای جذب مخاطب تئاتر بیان کرد : «تبریز، شهر متمولی محسوب می‌شود؛ مردم برای خرید یک بلیت کنسرت حاضر به پرداخت حدود 100 هزار تومان هستند؛ بنابراین می‌توان با برنامه ریزی درست آنها را جذب هنر نمایش هم کرد؛ با ادامه این روند به تدریج مجموعه تئاتر شهر تبریز می‌تواند از طریق گیشه مدیریت و ادراره شود و نیاز به کمک‌های مالی ندارد.»
صابری: « در حال حاضر تماشاگران برای خرید بلیت نمایش‌های تئاتر شهر مشهد در صف می‌ایستند و حاضر هستند بلیت‌هایی با بهای 20 هزار تومان خریداری کنند؛ اتفاقی که نشان از اقبال مردمی دارد و در مقایسه با تهران هم کم نظیر است.»
رییس انجمن هنرهای نمایشی مشهد افزود: «با راه‌اندازی تئاتر شهر و اجرای مستمر نمایش در آن، علاقه‌مندان این هنر در مشهد به تماشاگرانی ثابت تبدیل شده‌اند که پشتوانه اصلی تئاتر هستند. برای همین در دو سال گذشته بیشتر نمایش‌ها با استقبال تماشاگران مواجه شده‌اند.»
معاون هنری مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان البرز ادامه داد: «برای کمک به گیشه تئاتر شهر و درآمدزایی در زمینه تبلیغات و جذب حامی مالی، اقداماتی را انجام داده‌ایم که به تدریج گسترش پیدا خواهد کرد؛ اما متاسفانه در زمینه تابلوهای تبلیغات شهری با مشکل روبرو هستیم، زیرا این تابلوها متعلق به شهرداری است.»
اتابک نادری اظهار کرد: « تبدیل کردن تئاتر شهر به مکان دائمی اجرای تئاتر، همت و پشتکار هنرمندان را می‌طلبد؛ خوشبختانه مدیران کل فرهنگ و ارشاد استان ای مختلف از وجود تئاتر شهر در استان خود استقبال می‌کنند و حاضر به همکاری هستند. با توجه به این استقبال و عطش هنرمندان برای داشتن تئاتر شهر، با انرژی صد در صد در این زمینه فعالیت خواهم کرد.»
او اضافه کرد: « آشتی مخاطب با هنر تئاتر صورت گرفته و این موضوع را می توان در جشنواره‌های منطقه‌ای و میزان استقبال مردم از نمایش‌ها متوجه شد؛ بنابراین بخشی از عدم استقبال مردم از نمایش‌ها به هنرمندان بر می‌گردد؛ آنها باید با توجه به نیاز مخاطب آثاری را به روی صحنه ببرند.»
قادر آشنا درباره داشتن تئاتر شهر در 32 استان پیشنهاداتی ارائه کرد و گفت: «در ابتدا باید مکان‌های مناسب هر استان را شناسایی و در آن دخل و تصرف کنیم تا برای اجرای تئاتر مناسب باشد. اگر استانی ساختمان مناسبی برای تئاتر شهر نداشت می‌توان با ساخت چند پلاتو در کنار یکدیگر، آنها را تبدیل به تئاتر شهر یک استان کنیم.»
علی روحی با اشاره به اجرای نمایش توسط هنرمندان سرشناسی چون محمد رحمانیان و رضا صابری در مجموعه تئاتر شهر مشهد گفت: «با انتصاب مهدی شفیعی به عنوان مدیرکل اداره هنرهای نمایشی می‌توان به حمایت از تئاتر شهرهای استان‌های مختلف امیدوار بود تا این مجموعه‌ها بتوانند با انگیزه و امکانات بیشتری فعالیت خود را ادامه دهند.»
الله‌قلی نظری با اشاره به نقش مثبت تئاتر شهرهای مختلف کشور در جذب مخاطبان گفت: «باید با حمایت و به‌کارگیری ظرفیت‌های موجود در حوزه تئاتر، بین مردم و آثار نمایشی، پیوند نزدیکی ایجاد کنیم تا مخاطب، دیدن تئاتر را از جمله ضروریات زندگی خود محسوب کند. گسترش کمی و کیفی تئاتر شهرهای استان‌ها، این هنر را بیش از گذشته میان مردم می‌برد که خوشبختانه در برنامه‌های اعلام شده مهدی شفیعی، مدیرکل هنرهای نمایشی نیز مورد توجه قرار گرفته است.»
رییس انجمن هنرهای نمایشی استان همدان با ابراز امیدواری نسبت به مدیریت مهدی شفیعی به عنوان مدیرکل اداره هنرهای نمایشی، بیان کرد: «مهدی شفیعی یکی از بنیان‌گذاران و حامیان تاسیس تئاتر شهر استان‌ها به شمار می‌رود. انتصاب او به عنوان مدیرکل هنرهای نمایشی، امیدی برای بهبود فعالیت‌های تئاتر برای هنرمندان شهرستان‌های مختلف به‌وجود آورده است. او کاملاً با مشکلات و کاستی‌های تئاتر شهرستان‌ها آشنایی دارد و می‌تواند مشکلات را از سر راه هنرمندان بر دارد.»
کیانوش بهروزپور تاکید کرد: «با توجه به تجربه و برنامه‌های مدیرکل اداره هنرهای نمایشی، این امید می‌رود دور تازه‌ای از گسترش، رشد و بالندگی را برای تئاتر شهرهای استان‌ها و از جمله همدان شاهد باشیم. چرا که این مجموعه‌ها در مدت همین چند سال توانسته‌اند تحرک خوبی را در فعالیت‌های تئاتری چند استان کشور به وجود بیاورند.»
رضا گشتاسب رییس انجمن هنرهای نمایشی استان کهکیلویه و بویر احمد با اشاره به اینکه نخستین گام‌های راه اندازی تئاتر شهر در شهرستان‌ها را مهدی شفیعی برداشت، افزود: «حضور مهدی شفیعی به عنوان مدیرکل اداره هنرهای نمایشی می‌تواند تئاتر شهر کهکیلویه و بویر احمد را سامان ببخشد، زیرا شفیعی تمرکز و توجه بیشتری روی تئاتر شهرستان خواهد داشت.»
وحید لک با اشاره به اینکه باید نیازهای تئاتر سنجش و مشخص شود، ادامه داد: « با انتصاب مهدی شفیعی به عنوان مدیرکل اداره هنرهای نمایشی شاهد اتفاقات خوبی در تئاتر شهرستان خواهیم بود؛ امیدوارم در برنامه ای بلند مدت هم افزایی تئاتر در کل کشور را داشته باشیم.»
