کارگردانی تئاتر در ایران مثل بازی رولت روسی است

نمایشــنامه "اعترافاتی دربــاره زنــان "بــه نویســندگی امیریاراحمدی در ســال ۱۳۸۹ توسط نشر افراز منتشر شد و اولین بار توســط رضا حامدیخواه در سالن شماره دو مجموعه تئاتر شهر روی  صحنه رفت . در سال های بعد گروه های دیگر نمایشی از این متن نمایش نامه خوانی هایی برگزار کردند.. داستان این نمایشنامه درباره مرد روزنامه نگاری است که به شکلی اتفاقی مسئول ستون دفاع از حقوق زنان در یک روزنامه می شود در حالی که با این موضوع هیچ آشنایی ندارد و از سوی دیگر در زندگی شخصی خود به شدت دچار زن هراسی است چرا که او دارای مادری دیکتاتور است .این دو مسئله متمایز در زندگی مرد چالش های غیر منتظره ای به وجود می آورد.نمایش اعترافاتی دربــاره زنــان این روزها در تماشاخانه استاد مشایخی در حال اجرا است. با سهیل ملکی در باره ساختار اجرای نمایش و ویژگی متن گفت وگو کرده ایم .

 

 پرداختن به حقوق زنان جزو دغدغه های شخصی شما است؟

در وهله اول متن نوشته امیر یار احمدی جذابیت های زیادی داشت. قصه نمایش کاملا رئالیستی است و تمام اتفاقاتی که در طول اجرای نمایش رخ می دهد،اتفاقاتی است که به اشکال مختلف آن را دیده و یا تجربه کرده ایم. به همین دلیل برای مخاطب هم می تواند خیلی ملموس و باشد.

در ساختار اجرای نمایش هم به همین دلیل رویکرد رئالیستی را دنبال کردید؟

بله ، البته در فضای رئالیستی اجرا برخی از اتفاقات سورئال را مورد استفاده قرار دادم و باعث شیرین تر شدن فضای نمایش شد.

متن امیر یار احمدی چه ویژگی هایی داشت که باعث شد برای اجرا انتخابش کنید؟

متن به شدت ساختار قوی ، محکم و دراماتیزه شده ای داشت و به همین دلیل در من این انگیزه را به وجود آورد که به سراغش بروم با ورود فضای سورئال به نمایش ایده های جدید تری در ذهنم به وجود آمد و ازآن استفاده کردم.

آیا در شروع تمرینات متن نمایش نامه برای اجرا کامل بود و یا در حین تمرینات ایده و فضاهای جدیدی به آن اضافه کردید؟

متن کامل شده بود و در حین تمرینات ضمن وفاداری به متن تغییراتی تکنیکی در تیپ بازیگران و نوع بازی کردنشان به وجود آمد .

نمایشنامه در باره زنان چند سال قبل نوشته شده بود .آیا برای به روز شدن امیر یار احمدی تغییراتی در آن به وجود آورد؟

نمایش سیزده سال پیش نوشته شده است و در این  فاصله چند نمایش بر اساس این نمایش نامه روی صحنه اجرا شد .

آیا این اجراها را دیده بودید؟

اجرای اول را نه، اما اجرای دیگری که توسط کوروش حیدری روی صحنه رفت را دیدم.

آیا اجرای شما تفاوت های زیادی با دو نمایش دیگر دارد؟

نوع روایت من بسیار متفاوت است. در متن نمایشنامه یک شخصیت مرد و پنج شخصیت زن وجود داشت . من با توجه به ایده هایی که در ذهن داشتم یک شخصیت مرد به نمایش اضافه کردم.

 یک شخصیت مرد به نمایش اضافه کردید تا نمایش از فضای زنانه فاصله بگیرد؟

به این خاطر این کار را انجام دادم تا فضای نمایش شیرین تر شود و مخاطب بتواند ارتباط بهتری با نمایش ایجاد کند.

چقدر این موضوع رابطه مادر – فرزندی و چالش با محیط بیرونی که در نمایش وجود دارد. برایتان به عنوان نقطه محوری دارای اهمیت بود؟

مادر نمایش شخصیت با نمکی دارد و اغلب ما ایرانی ها با این تیپ از مادران آشنایی داریم.

 تیپ مادران سنتی که از سر دلسوزی نگران رفتار و سکنات بچه هایشان هستند؟

مادر کاملا سنتی که یک شبه ره صد ساله را طی می کند .مادری که بر اثرروند  جدید تبدیل به آدم تازه به دوران رسیده ای می شود و   به سمت تجدد پیش می رود.

مادری که تلاش می کند با پول برای خودش اصالت و هویت ایجاد کند؟

 بله، مادر تلاش می کند تا با بهره بردن از شرایط جدید برای خودش تشخص ایجاد کند.

با این رویکردهای شخصیتی نمایش از حالت صرف سرگرم کننده بودن به سمت طرح مسائل  مختلف اجتماعی هم می رود؟

من تحت هیچ شرایطی نخواستم نمایش به سمت تئاترهای آزاد برود و یا برای خندان مخاطب از یک سری شوخی های سخفیف استفاده کنم.  

مگر جرو منتقدان تئاتر آزاد هستید؟

نه، تئاتر آزاد هم برای خودش موقعیت و جایگاهی دارد و نمی خواهم نقدش کنم. البته بچه های تئاتر های کلاسیک همواره از تئاتر آزاد گلایه هایی دارند. تئاتر آزاد هم مخاطب خاص خودش را دارد و نمی شود منکرش شد.

دوستان تئاتر آزاد همواره به طعنه می گویند پول تنقلاتی که در حین اجراهای آنها توسط مخاطب مصرف می شود باندازه یک سال درآمد فروش گیشه تئاترهای کلاسیک است؟

من هم این موضوع را شنیده ام. اغلب دوستانی نظیر من که تئاتر کلاسیک کار می کنند ،همواره با پرنشدن ظرفیت سالن اجراهایشان توسط مخاطب مشکل دارند. برخی از تئاترهای آزاد بیش از یک سال در سالن 300 نفره اجرایشان به طول می انجامد و برایشان منفعت اقتصادی زیادی دارد .

یعنی می گویید رقابت عادلانه ای بین فرصت های اجرایی بین تئاتر آزاد و تئاتر کلاسیک وجود ندارد؟

بحث رقابت در میان نیست. موضوع این است که مردم به دنبال خندیدن در حین دیدن فیلم و یا نمایش هستند و اگر شما بیایید فلان تئاتر کلاسیک را اجرا کنید و مخاطبی حین دیدن اجرا بخندد، بغل دستیش به او تشری می زند و می گوید نخند زشت است! و اگر این خنده در اجرا بین مخاطبان فراگیر شد. فریاد مرگ  تئاتر کلاسیک را سر می دهند که به سمت خنده و ابتذال رفته است. هر دوی این گونه ها مختصات خاص خودشان را دارند . در تئاتر کلاسیک  اگر بخواهید زیاد به سمت برخی مسائل ، بلافاصله ممیزی بالای سرتان حاضر می شود و به شما می گویند فلان حرف و یا فلان بخش از نمایش را حذف کن. در صورتیکه همین مسائل  با شدت و حدت بیشتری در نمایش های آزاد بدون اعمال هیچ ممیزی ارائه می شود .

 با توجه به ظرفیت محدود تماشاخانه استاد مشایخی چقدر در بحث اقتصادی به توفیق رسیدید؟

درایران ، تئاتر کار کردن در حکم بازی رولت روسی است و با خطر مواجه هستید و انگاربا اسلحه به مغزتان شلیک کرده اید . اغلب گروهها فقط بر اساس عشق و علاقه خودشان نمایش اجرا می کنند و بحث مالی بیشتر شبیه به شوخی است.

 

گفت و گو از : احمد محمد اسماعیلی