آیا چیزی باقی مانده که ارزش گفتن داشته باشد؟

به گزارش ایران‌تئاتر، داریوش رعیت، نویسنده و کارگردان تئاتر که قرار است از اواخر خرداد نمایش «پلکانی به سوی بهشت» را در سالن قشقایی تئاتر شهر روی صحنه ببرد، درباره این نمایش توضیح داد.

رعیت با بیان اینکه نمایشنامه حاصل یک نگاه شخصی به مسئله مرگ و معنای زندگی است، گفت: ما دیگر از مرگ نمی‌ترسیم، بلکه با آن کنار آمده‌ایم؛ فقط سعی می‌کنیم پشت خنده‌ها، کلیشه‌ها و روزمرگی‌ها نادیده‌اش بگیریم. در واقع در جامعه‌ای که معنا از بین رفته، مرگ دیگر وحشتناک نیست و بی‌معناترین چیزها نیز در حال ادامه هستند.

او ادامه داد: نمایش «پلکانی به سوی بهشت» درباره همین معناباختگی است. درباره لحظه‌ای است که نویسنده دیگر نمی‌داند چرا و برای چه کسی باید بنویسد. موضوع نمایشنامه تقابل و دیدار مرگ با نویسنده است. درواقع متن از دل‌خستگی نوشته شده، خستگی از تکرار، از نمایش‌هایی که چیزی نمی‌گویند، از کلماتی که پرسر و صدا اما خالی‌ هستند. و برای رسیدن به این معنا حتی در صحنه‌پردازی نیز از صحنه ساده و مینیمال بهره بردیم.

این هنرمند با تاکید براینکه تنش اصلی در درون نمایش و در مکث‌ها و جملات ناتمام آن نهفته است، توضیح داد: نمایش لحظاتی از کمدی دارد، اما کمدی که از جنس واقعیت تلخ است؛ واقعیتی که چنان بی‌رحم است که تنها واکنش ممکن به آن خنده است. این نمایش اثری بینامتنی است، میان مغز و سکوت، میان مرگ و واژه، میان زندگی و هیچ. این نمایش شاید برای مخاطبانی است که هنوز از خود می‌پرسند آیا چیزی باقی مانده که ارزش گفتن داشته باشد؟!

نویسنده و کارگردان نمایش «پلکانی به سوی بهشت» توضیح داد: در آثار اخیرم بیشتر به مسئله معنا پرداخته‌ام؛ معنایی که در جوامع امروزی یا گم شده یا از درون تهی شده است. بسیاری از کلمات معناهای خود را از دست داده‌اند یا حتی در سیاست، اقتصاد و زندگی روزمره در تضاد با معنای خود به کار می‌روند و ما در نمایش شاهد این امر هستیم.

او در پاسخ به اینکه آیا شرایط اجتماعی سال‌های اخیر در محتوای اثر تاثیرگذار بوده است، گفت: طبیعتاً من در جامعه‌ای زندگی می‌کنم که از وقایع آن تأثیر می‌گیرم ما اگر بخواهم صادق باشم، این نمایش واکنشی مستقیم به شرایط اجتماعی نیست. من همواره دیدگاه فلسفی در آثارم وجود داشته است، زمانی بیشتر به دنبال حقیقت بودم اما در سال‌های اخیر بیشتر تلفیقی از حقیقت و معنا را جستجو می‌کنم. کارهای من جست‌وجوی شخصی برای رسیدن به درکی تازه از حقیقت و معنا با کمک تئاتر و تماشاگر است.  

رعیت بیان کرد: تئاتر بخشی از خود را در نوشتن پیدا می‌کند اما بخش اصلی‌اش روی صحنه و در ارتباط با مخاطب شکل می‌گیرد. شاید در جریان اجرا به کشف‌هایی برسم که در هنگام نوشتن به آن‌ها نرسیده بودم. هیچ چیز از پیش تعیین‌شده نیست؛ از اجرای اول تا آخر ممکن است متن تغییر کند و این تغییر براساس بازخورد مخاطب خواهد بود.

این هنرمند درباره روند نگارش و تمرین اثر توضیح داد: در طول تمرینات، متن دستخوش تغییر شده است. وقتی هم نویسنده و هم کارگردان یک نفر باشد، طبعاً براساس ریتم و نیاز صحنه، بخش‌هایی حذف یا کوتاه می‌شوند. من از حذف بخش‌هایی که باعث ارتباط بهتر مخاطب با اثر شود، ابایی ندارم. گاهی پیشنهادهای بازیگران نیز روند اثر را بهبود می‌بخشند.

او با اشاره به تجربی بودن کارهایش گفت: سال‌هاست که تئاتر تجربی کار می‌کنم؛ یک پایه‌ اصلی وجود دارد اما جزئیات در طول تمرین و اجرا تکامل پیدا می‌کنند. این روند درباره متن، طراحی صحنه و بازی‌ها اتفاق می‌افتد تا شاید در شب‌های پایانی به فرمول نهایی برسیم.

رعیت در پایان سخنانش با درباره انتخاب بازیگران عنوان کرد: نمایش گفت‌وگوی دو شخصیت است. دو بازیگر بسیار حرفه‌ای با من همکاری می‌کنند. نادر فلاح که هم‌زمان تهیه‌کننده هم هست و از دوستان قدیمی‌ام محسوب می‌شود و خانم پریزاد سیف که بازیگر توانمندی‌ است. این دو نفر یک زوج هنری فوق‌العاده روی صحنه تشکیل داده‌اند که تماشاگر از دیدن تعامل‌شان لذت خواهد برد. مجری طرح ما نیز نورالدین حیدری ماهر است که بسیار حرفه‌ای است و همه اعضای گروه با عشق و توان بالا کار می‌کنند. نمایش ممکن است شباهت‌هایی با آثار ابسورد غربی داشته باشد اما در نهایت به یک متن شاعرانه و طنزآلود تبدیل می‌شود که ترجیح می‌دهم مخاطب خودش با آن مواجه شود.

گفت‌وگو: نگار امیری