در حال بارگذاری ...
نگاهی به نمایش «مطرب آقا» نوشته و کار مهیار هزارجریبی از بهشهر

ظرفیت بالای نمایش‌های سنتی-آیینی

سید‌علی تدین صدوقی: داستان نمایش «مطرب آقا» برگرفته از یک اتفاق واقعی در هفتاد-هشتاد سال پیش است. تاجری معروف در مشهد که فردی به‌ظاهر دین‌دار و متشرع بوده می‌میرد. برای او قبری در صحن امام رضا (ع) آماده کرده و تشییع‌جنازه‌ای آن‌چنانی ترتیب می‌دهند. در همان شب مطربی که نامش «جیک‌جیک» بوده و در کوچه و بازار نمایش‌های سنتی و عروسکی و خیمه‌شب‌بازی اجرا می‌کرده نیز جان به جان آفرین تسلیم می‌کند. مطرب در خفا و به دور از ریا، درآمدش را خرج بچه‌های یتیم و بی‌خانمان‌ها و فقرا و برای بچه‌های یتیم رایگان نمایش عروسکی اجرا می‌کرده. او به حضرت رضا (ع) ارادت خاص و خالصانه داشته است. در آن شب بر اثر اشتباه غسال جای این دو با یکدیگر عوض شده و مطرب را در کفن گران‌قیمت تاجر پیچیده و در قبر تاجر در جوار حضرت امام رضا (ع) دفن می‌کنند.

 این ماجرای واقعی دست‌مایه نمایش «مطرب آقا» شده که در اجرا مبتنی بر شیوه نمایش‌های سنتی-آیینی است؛ و نشان می‌دهد که داستان‌های فولکلور و فرهنگ‌عامه و ایضاً شیوه نمایش‌های سنتی-آیینی چه ظرفیت‌های بالایی برای کار نمایشی دارند.

نمایش «مطرب آقا» در عین کمدی بودن در واقع تراژیک هم است و موضوع مهمی را مطرح می‌کند؛ اینکه ایمان، به عملِ درست و اعتقاد خالصانه قلبی است نه اینکه فقط تظاهر به متشرع بودن کنیم، چون تظاهر به دین‌داری در نهایت کاری را از پیش نمی‌برد و خداوند ناظر و حاضر بر اعمال ما و بر مکنونات قلبی ماست.

کارگردان از همه ظرفیت نمایش‌های سنتی-آیینی استفاده کرده است، بازی‌ها روان و نسبتاً عاری از غلوهایی است که در این شیوه نمایشی معمول است.

بازیگران روان و قابل‌قبول به ایفای نقش‌های‌شان پرداخته‌اند. بازیگر نقش «توران» که خدمتکار منزل تاجر است، به‌ویژه در بخش سیاه‌بازی به‌خوبی ایفای نقش می‌کند.

بازیگر نقش «اختر» روان و پرانرژی به ایفای نقش پرداخته هر چند که می‌توانست از تکرار در بازی‌اش و بعضاً غلوهایی که انجام می‌دهد، بپرهیزد تا در بازی خود به ریتم مطلوب‌تری دست یابد.

همچنین باید گفت بعضی از صحنه بی‌جهت تکراری و کش‌دار است و این بر زمان نمایش و ریتم آن اثر نامطلوبی می‌گذارد؛ مانند صحنه‌های اختر و مطرب و... از طرفی اصرار بر لهجه داشتن بازیگران تصنعی می‌نماید و این امکان وجود دارد که تمرکز بازیگران بر لهجه معطوف شود و از دیگر فرازهای بازی غافل بمانند. از سویی دیگر به لحاظ تکنیکی حضور مطرب هنگامی‌که مرده است در خانه اختر نیز قابل توجیه نیست. مطرب می‌گوید من کسی را ندارم و ظاهراً روحش با اختر صحبت می‌کند و از او می‌خواهد که بیاید و جنازه‌اش را دفن کند. اینکه اختر زن مطرب است نیز در انتهای نمایش معلوم می‌شود. چون در طول نمایش مطرب مدام به اختر اصرار می‌کند که با او ازدواج کند و اختر هر بار سر باز می‌زند... حضور مطرب پس از مرگش در خانه اختر می‌باید مثلاً به‌صورت خواب یا رؤیای صادقه نشان داده شود که به لحاظ منطق دراماتیک و روال قصه درست از آب دربیاید.




مطالب مرتبط

نگاهی به نمایش «وِرا نام تهمینه سهراب کرد» نوشته و کار «حسین تفنگدار»

در مسلخ عشق جز نکو را نکشند
نگاهی به نمایش «وِرا نام تهمینه سهراب کرد» نوشته و کار «حسین تفنگدار»

در مسلخ عشق جز نکو را نکشند

سید علی تدین صدوقی: نمایش «وِرا نام تهمینه سهراب کرد» همان‌گونه که از نامش پیداست، در مورد زنان شاهنامه است تا مردان آن، زیرا حسین تفنگدار در جایگاه نویسنده و کارگردان با این نام‌گذاری درواقع ...

|

نگاهی به نمایشنامه «تفنگ‌های کارار» نوشته برتولت برشت و کار «بهروز سروعلیشاهی»

فاشیسم و تفنگ‌های کارار
نگاهی به نمایشنامه «تفنگ‌های کارار» نوشته برتولت برشت و کار «بهروز سروعلیشاهی»

فاشیسم و تفنگ‌های کارار

سیدعلی تدین صدوقی: شاید بتوان با خیالی آسوده‌تر عنوان «نمایش» را به‌جای «تئاتر» برای آثار برشت به کار گرفت؛ چراکه به‌زعم من آثار برشت با تفاوتی که البته بین تئاتر و نمایش قائل هستیم، ...

|

نگاهی به نمایش «یکی نبود، یکی بود» نوشته رها جهانشاهی و کار علی کوزه‌گر

همچون رقصی فاقد بدن
نگاهی به نمایش «یکی نبود، یکی بود» نوشته رها جهانشاهی و کار علی کوزه‌گر

همچون رقصی فاقد بدن

علیرضا نراقی: با تحولات تئاتر معاصر مفهوم میزانسن به‌مثابه امری بنیادین در هنر نمایش، دچار دگرگونی ماهوی شد. این بدان معنا نیست که میزانسن جایگاه و اهمیت خود را در ظهور یک اجرا از دست داد، بلکه تئاتر ...

|

دومین جلسه نقد و بررسی آثار صحنه‌ای جشنواره 42 برگزار شد

زنان در دوران جنگ، ایرانیزه کردن غیرافراطی و فرهنگ بومی
دومین جلسه نقد و بررسی آثار صحنه‌ای جشنواره 42 برگزار شد

زنان در دوران جنگ، ایرانیزه کردن غیرافراطی و فرهنگ بومی

دومین جلسه نقد و بررسی آثار بخش تئاتر صحنه‌ای جشنواره 42 تئاتر فجر، روز سه‌شنبه سوم بهمن با حضور رضا آشفته، محمدحسن خدایی و عرفان پهلوانی در سالن مشاهیر تئاتر شهر برگزار شد و سه نمایش «ایلخون»، «بدریه» و «کابوس‌نامه اهل هوا» مورد تحلیل قرار گرفتند.

|

نقدی بر نمایش «فردریک» نوشته اریک امانوئل اشمیت و کار حمیدرضا نعیمی

بازی رو به پیش عشق و سیاست
نقدی بر نمایش «فردریک» نوشته اریک امانوئل اشمیت و کار حمیدرضا نعیمی

بازی رو به پیش عشق و سیاست

رضا آشفته: نمایش «فردریک» نوشته امانوئل اشمیت و کار حمیدرضا نعیمی که آذر و دی در سالن اصلی تئاتر شهر میزبان مخاطبان است، درباره تئاتر و به شیوه پسامدرن است که در آن زندگی یک بازیگر قرن نوزدهم فرانسه ...

|

نگاهی به نمایش «سلام، خداحافظ» نوشته آثول فوگارد و کار شهاب حسین‌پور

پدر در زیرزمین زنده است
نگاهی به نمایش «سلام، خداحافظ» نوشته آثول فوگارد و کار شهاب حسین‌پور

پدر در زیرزمین زنده است

علیرضا نراقی: نمایشنامه «سلام، خداحافظ» نوشته مشهور و بارها اجراشده‌ آثول فوگارد، نویسنده اهل آفریقای جنوبی، مدتی است که به کارگردان شهاب‌الدین حسین‌پور در تالار حافظ به صحنه می‌رود. این ...

|

نقد و نظری بر نمایش «شنگرف» به نویسندگی و کارگردانی علی یداللهی

خوانشی نو و شایسته از داستان سیاوش
نقد و نظری بر نمایش «شنگرف» به نویسندگی و کارگردانی علی یداللهی

خوانشی نو و شایسته از داستان سیاوش

احمدرضا حجارزاده: شاهنامه فردوسی یکی از غنی‌ترین منابع اقتباس داستان‌های ایرانی در قالب هنرهای نمایشی است اما سینما و تئاتر ایران از این مخزن بی‌پایان داستان‌های حماسی، اسطوره و پهلوانی، ...

|

نظرات کاربران